مشمولانی که دارای بیماری پلی نوریت باشند از سربازی معاف می شوند.

بیماری پولی نوریت (Polyneuritis) یا نوروپاتی محیطی

پولی نوریت یک اصطلاح کلی برای توصیف التهاب همزمان چندین عصب محیطی در بدن است. امروزه معمولاً از اصطلاحات "نوروپاتی محیطی" یا "پولی نوروپاتی" استفاده میشود، زیرا در بسیاری از موارد التهاب مستقیم وجود ندارد، بلکه آسیب به عصبها اصلیترین مشکل است.

این بیماری بر اعصاب محیطی تأثیر میگذارد؛ اعصابی که اطلاعات را بین مغز و نخاع (سیستم عصبی مرکزی) و بقیه بدن (اندامها، پوست، عضلات) انتقال میدهند.

علائم بیماری

علائم معمولاً به تدریج و به صورت متقارن در هر دو طرف بدن ظاهر میشوند و اغلب از نواحی دورتر بدن (مانند پاها و دستها) شروع شده و به سمت مرکز بدن پیشروی میکنند. این الگو را "الگوی جوراب و دستکش" مینامند.

علائم حسی (شایعترین):

• گزگز، مور مور، سوزن سوزن شدن (Paresthesia)

• سوزش و درد، اغلب به صورت درد سوزشی یا برقگرفتگی

• بیحسی و کاهش حس لمس

• احساسی شبیه به "پوشیدن جوراب یا دستکش نامرئی"

• از دست دادن تعادل (به دلیل بیحسی در پاها)

علائم حرکتی:

• ضعف عضلانی در دستها و پاها

• لرزش و انقباض غیرارادی عضلات (Fasciculation)

• تحلیل رفتن و لاغر شدن عضلات (آتروفی)

• مشکل در راه رفتن، برداشتن اشیا یا انجام کارهای ظریف

علائم اتونوم (خودکار):
این علائم مربوط به اعصابی است که عملکردهای غیرارادی را کنترل میکنند.

• تعریق غیرطبیعی (کم یا زیاد)

• عدم تحمل گرما

• مشکلات گوارشی (مانند یبوست، اسهال، تهوع)

• مشکلات ادراری (مانند بیاختیاری)

• نوسانات فشار خون و سرگیجه هنگام ایستادن

• مشکلات جنسی

علل و عوامل ایجادکننده

علل پولی نوریت بسیار متنوع است، اما برخی از شایعترین آنها عبارتند از:

1. بیماریهای سیستمیک:

   • دیابت: یکی از شایعترین علل نوروپاتی محیطی است (نوروپاتی دیابتی).

   • کمبود ویتامینها: به ویژه کمبود ویتامینهای B1 (تیامین)، B6، B9 (فولات) و B12.

   • بیماریهای خودایمنی: مانند سندرم گیلن-باره، لوپوس، آرتریت روماتوئید.

   • نارسایی کلیوی (اورمی)

2. عفونتها:

   • ویروسها: مانند HIV/AIDS، هرپس زوستر (آبله مرغان)، اپشتین-بار.

   • باکتریها: مانند جذام، بیماری لایم.

3. مواد سمی:

   • الکل: مصرف طولانیمدت و زیاد الکل میتواند باعث نوروپاتی شدید شود.

   • فلزات سنگین: مانند سرب، جیوه، آرسنیک.

   • داروهای خاص: مانند برخی داروهای شیمیدرمانی، داروهای ضدسل و برخی آنتیبیوتیکها.

4. علل ژنتیکی:

   • برخی بیماریهای ارثی مانند بیماری شارکو-ماری-توث (CMT).

5. علل ناشناخته (ایدیوپاتیک):

   • در تعداد قابل توجهی از موارد، علت خاصی برای نوروپاتی محیطی یافت نمیشود.

تشخیص

تشخیص پولی نوریت معمولاً شامل مراحل زیر است:

1. تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک به دقت علائم، سابقه بیماریها، داروها و سبک زندگی شما را بررسی میکند و یک معاینه عصبی کامل انجام میدهد.

2. آزمایش خون: برای بررسی کمبود ویتامینها، قند خون، عملکرد تیروئید و کلیه، علائم عفونت و بیماریهای خودایمنی.

3. الکترومیوگرافی (EMG) و مطالعات هدایت عصبی (NCS): این تستها که مهمترین ابزار تشخیصی هستند، سرعت هدایت پیام در عصبها و عملکرد عضلات را اندازهگیری میکنند تا محل و نوع آسیب عصبی را مشخص کنند.

4. تست مایع مغزی-نخاعی (LP):尤其是在 موارد مشکوک به سندرم گیلن-باره انجام میشود.

5. بیوپسی عصب: در موارد نادر، یک نمونه کوچک از عصب (معمولاً از ساق پا) برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی میشود.

درمان و مدیریت

درمان پولی نوریت کاملاً به علت زمینهای آن بستگی دارد. هدف اصلی درمان، کنترل علائم، کند کردن روند پیشرفت بیماری و بهبود کیفیت زندگی است.

1. درمان علت اصلی:

   • کنترل قند خون در دیابت.

   • ترک الکل.

   • جبران کمبود ویتامینها با مکمل.

   • تغییر داروهای عامل نوروپاتی.

   • درمان بیماریهای خودایمنی با داروهای سرکوبکننده سیستم ایمنی یا ایمونوگلوبولین وریدی.

2. کنترل علائم:

   • درد: درد نوروپاتیک اغلب به مسکنهای معمولی پاسخ نمیدهد. از داروهای خاصی مانند:

     • داروهای ضدتشنج (گاباپنتین، پرگابالین)

     • داروهای ضدافسردگی (آمیتریپتیلین، دولوکستین)

   • فیزیوتراپی و کاردرمانی: برای تقویت عضلات، بهبود دامنه حرکتی، حفظ تعادل و یادگیری روشهای جبرانی برای انجام کارهای روزمره بسیار حیاتی است.

   • وسایل کمکی: استفاده از آتل، بریس، واکر یا عصا برای کمک به راه رفتن و پیشگیری از زمین خوردن.

3. مراقبت از خود:

   • مراقبت از پاها: به دلیل بیحسی، ممکن است متوجه زخم یا آسیب به پاهای خود نشوید. بررسی روزانه پاها و پوشیدن کفش مناسب ضروری است.

   • ورزش منظم: برای حفظ قدرت عضلانی و بهبود گردش خون.

   • رژیم غذایی سالم: حاوی مقادیر کافی ویتامینهای گروه B.

پیش آگهی :

پیشآگهی پولی نوریت بسیار متغیر است. اگر علت آن قابل درمان باشد (مانند کمبود ویتامین)، بهبودی کامل یا جزئی امکانپذیر است. در مواردی که علت زمینهای قابل حذف نیست (مانند برخی نوروپاتیهای ارثی)، هدف درمان، مدیریت علائم و جلوگیری از پیشرفت بیشتر بیماری است.

سخن پایانی: پولی نوریت یک بیماری واحد نیست، بلکه نشانهای از یک مشکل زمینهای گستردهتر است. تشخیص بهموقع و دقیق علت آن توسط یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) اولین و مهمترین گام در مسیر درمان مؤثر است. اگر علائمی مانند گزگز، بیحسی یا ضعف پیشرونده در دستها و پاهای خود دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید