مشمولان مبتلا به اختلالات سلولهای عصبی از سربازی معاف می شوند

– مشمولان مبتلا به اختلالات سلولهای عصبی از سربازی معاف می شوند.

سلول‌های عصبی یا نورون‌ها، واحدهای پایه و سازنده سیستم عصبی (مغز، نخاع و اعصاب محیطی) هستند. آن‌ها مسئول دریافت، پردازش و انتقال اطلاعات در بدن هستند.

اختلالات سلول‌های عصبی به طیف وسیعی از بیماری‌ها گفته می‌شود که در آن‌ها ساختار، عملکرد یا زنده‌مانی نورون‌ها به دلایل مختلف دچار مشکل می‌شود. از آنجایی که نورون‌ها به سختی ترمیم یا جایگزین می‌شوند، این اختلالات اغلب پیشرونده و مادام‌العمر هستند.

علل ایجاد اختلالات عصبی :

این اختلالات می‌توانند ناشی از عوامل بسیار متنوعی باشند:

• علل ژنتیکی و ارثی: مانند جهش در ژن‌های خاص که منجر به بیماری‌هایی like هانتینگتون یا ALS می‌شود.

• علل اکتسابی:

  • عفونت‌ها: مانند ویروس هاری، ویروس هرپس یا مننژیت.

  • سموم: مانند مسمومیت با فلزات سنگین (سرب، جیوه) یا الکل.

  • اختلالات متابولیک: مانند کمبود ویتامین B12 یا B1.

  • حوادث: ضربه به سر یا نخاع.

  • بیماری‌های خودایمنی: که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به نورون‌ها حمله می‌کند (مانند MS).

  • تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی: که برای نورون سمی هستند (مانند آمیلوئید-beta در آلزایمر).

• علل ناشناخته: برای بسیاری از این بیماری‌ها (مانند اسکیزوفرنی یا ALS در اکثر موارد) علت دقیق هنوز ناشناخته است.

مکانیسم‌های آسیب به نورون‌ها :

آسیب می‌تواند از طریق چند مسیر اصلی رخ دهد:

1. نقص در انتقال سیناپسی: اختلال در ارتباط بین نورون‌ها.

2. اختلال در متابولیسم انرژی: نورون‌ها انرژی بسیار بالایی مصرف می‌کنند و هر اختلالی در تولید انرژی (میتوکندری) آن‌ها را سریعاً از بین می‌برد.

3. استرس اکسیداتیو: تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد که به ساختار سلول آسیب می‌زند.

4. آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی‌شده سلول): فعال‌شدن مسیرهای خودکشی سلولی.

5. التهاب: التهاب مزمن سیستم عصبی (نورواینفلامیشن) می‌تواند برای نورون‌ها سمی باشد.

دسته‌بندی مهم اختلالات سلول‌های عصبی :

این اختلالات را می‌توان به چند دسته بزرگ تقسیم کرد:

۱. بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی (Neurodegenerative Diseases)

مشخصه اصلی این بیماری‌ها مرگ پیشرونده و غیرقابل بازگشت نورون‌ها در مناطق خاصی از مغز است.

• بیماری آلزایمر: مرگ نورون‌ها در قشر مغز و هیپوکامپ، منجر به از دست دادن حافظه و توانایی‌های شناختی می‌شود. تجمع پلاک‌های آمیلوئید و کلافه‌های تاو از ویژگی‌های آن است.

• بیماری پارکینسون: مرگ نورون‌های تولیدکننده دوپامین در ماده سیاه مغز. علائم شامل لرزش، سفتی عضلات، کندی حرکت و مشکلات تعادل است.

• بیماری هانتینگتون: یک بیماری ارثی که باعث تخریب نورون‌ها در عقده‌های قاعده‌ای مغز می‌شود و منجر به حرکات غیرارادی (کره)، زوال عقل و تغییرات رفتاری می‌گردد.

• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS): مرگ نورون‌های حرکتی در مغز و نخاع که کنترل حرکت عضلات را بر عهده دارند. نتیجه آن ضعف و آتروفی پیشرونده عضلات است.

۲. اختلالات تکاملی عصبی (Neurodevelopmental Disorders)

این اختلالات به دلیل نقص در رشد و نمو سیستم عصبی در دوران جنینی یا کودکی ایجاد می‌شوند.

• اختلال طیف اوتیسم: اختلال در ارتباطات اجتماعی و رفتارهای تکراری.

• نقص توجه-بیش فعالی (ADHD): مشکل در توجه، کنترل تکانه و فعالیت بیش از حد.

• ناتوانی‌های یادگیری: مانند دیسلکسی (ناتوانی در خواندن).

۳. بیماری‌های دمیلینه کننده (Demyelinating Diseases) :

در این بیماری‌ها غلاف میلین (عایق اطراف آکسون نورون‌ها) آسیب می‌بیند و سرعت انتقال پیام عصبی drastically کاهش می‌یابد.

• مالتیپل اسکلروزیس (MS): یک بیماری خودایمنی که در آن سیستم ایمنی به غلاف میلین در مغز و نخاع حمله می‌کند.

۴. صرع و اختلالات تشنجی

ناشی از تخلیه‌های الکتریکی غیرطبیعی و همزمان گروهی از نورون‌ها در مغز که منجر به تشنج می‌شود.

۵. اختلالات روانپزشکی :

اگرچه مکانیسم دقیق آن‌ها کاملاً روشن نیست، اما به شدت با عملکرد غیرطبیعی نورون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی مرتبط هستند.

• افسردگی اساسی: مرتبط با اختلال در انتقال‌دهنده‌هایی like سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین.

• اسکیزوفرنی: مرتبط با اختلال در مدارهای عصبی و انتقال دوپامین و گلوتامات.

• اختلالات اضطرابی.

۶. عفونت‌های سیستم عصبی :

• مننژیت (عفونت پرده‌های مغز)، آنسفالیت (عفونت خود بافت مغز).

علائم و نشانه‌ها :

علائم کاملاً بستگی به ناحیه درگیر سیستم عصبی دارد:

• علائم حرکتی: ضعف، فلج، لرزش، عدم هماهنگی.

• علائم حسی: بی‌حسی، گزگز، درد، اختلال در بینایی یا شنوایی.

• علائم شناختی: از دست دادن حافظه، گیجی، زوال عقل.

• علائم روانی: تغییرات خلقی، افسردگی، توهم.

• علائم تشنجی.

تشخیص :

• تاریخچه پزشکی و معاینه عصبی: اولین و مهم‌ترین قدم.

• تست‌های تصویربرداری: MRI و CT scan برای مشاهده ساختار مغز.

• نوار مغز (EEG): برای ثبت فعالیت الکتریکی مغز و تشخیص صرع.

• تست‌های عصبی-روانشناختی: برای ارزیابی حافظه، توجه و عملکردهای شناختی.

• پونکسیون کمری: برای بررسی مایع مغزی-نخاعی از نظر عفونت یا التهاب.

• تست‌های ژنتیک: برای بیماری‌های ارثی.

درمان و مدیریت :

درمان قطعی برای بسیاری از این اختلالات وجود ندارد. بنابراین اهداف درمانی عبارتند از:

1. کنترل علائم: استفاده از داروها برای کاهش درد، سفتی عضلات، افسردگی و...

2. کاهش سرعت پیشرفت بیماری: مانند داروهای "معدل کننده بیماری" در MS.

3. توانبخشی: فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی برای حفظ حداکثر عملکرد.

4. پشتیبانی: مشاوره و گروه‌های حمایتی برای بیمار و خانواده.

تحقیقات نوین بر روی سلول‌های بنیادی، ژن درمانی و داروهای محافظت‌کننده عصبی متمرکز شده است تا بتواند نورون‌های آسیب‌دیده را ترمیم یا جایگزین کند.

.

   مشمولان و سربازانی که دارای اختلالات سلولهای عصبی مانند فردریش باشند از خدمت سربازی معاف می شوند .

همچنین اختلال دژتراتیو سلولهای عصبی ساب کلینیکال تیپ چهار نیز قابلیت رسیدگی دارد