معافیت تحصیلی یکی از انواع معافیت سربازی است. هنگامی که پسران ایرانی 18 سالگی را پشت سر می گذارند و وارد 19 سالگی می شوند، باید اقدامات لازم را برای تعیین وضعیت نظام وظیفه خود انجام دهند. داوطلبانی که می خواهند ادامه تحصیل دهند، باید از سازمان نظام وظیفه مجوز داشته باشند. به این مجوز که برای ادامه تحصیل مشمولان ارائه می شود، معافیت تحصیلی می گویند.