خدمت سربازی در ایران

خدمت سربازی ، یک نوع خدمت نظامی است که فرزندان ذکور (پسر) وقتی به سن 18 سال تمام می رسند، مشمول مقررات آن می شوند. در این هنگام، بر اساس ماده 19 قانون خدمت وظیفه عمومی، آنها 6 ماه فرصت دارند تا بعد از انتشار آگهی احضار، خود را به سازمان نظام وظیفه عمومی ناجا معرفی نمایند. این سازمان، ظرف 6 ماه تکلیف مشمولان را مشخص می کند. سازمان نظام وظیفه، مشمول را برای خدمت اعزام می نماید و یا بر طبق مقررات، او را از انجام دوره ضرورت معاف می کند.

خدمت سربازی

خدمت سربازی در ایران فقط مختص پسران و مردان بالای 18 سال است. مشمولان باید 24 ماه (2 سال) به سربازی بروند. دختران و زنان در ایران از انجام خدمت سربازی معاف هستند. افرادی که از این قانون سرپیچی کنند، از خدمات اجتماعی و حقوق شهروندی (ادامه تحصیل، استخدام، داشتن بیمه درمان، دریافت پروانه کسب و ...) محروم می شوند.
خدمت سربازی در کشورهای دیگر

خدمت سربازی در برخی از کشورهای جهان وجود دارد. اما در مواردی با هم متفاوت هستند

- سربازی غیر مسلح

برخی از کشورها صرفا به صورت نظامی غیر مسلح سربازی دارند. این نوع سربازی مشابه کار اجباری است. سربازی در کشورهای لاتویا، بلاروس، الجزایر، قبرس، اسپانیا، استونی و آنگولا به این شکل می باشد.

- سربازی انتخابی در بین کشورهای جهان، 14 مورد هستند که دوره سربازی انتخابی دارند. در این کشورها، افراد بین 32-18 سال برای رفتن به سربازی، حق انتخاب دارند. به این معنی که اگر تمایل داشته باشند به سربازی می روند. این نوع سربازی را می توان در کشورهای اندونزی، سنگال، مالزی و تایلند مشاهده کرد.

- سربازی داوطلبانه دوره سربازی در 123کشور دنیا از نوع داوطلبانه می باشد. در این کشورها فقط از نیروهای داوطلب استفاده می کنند. از جمله این کشورها می توان به آرژانتین، آمریکا، کویت، آلمان، مقدونیه، کانادا و امارات اشاره کرد.

- سربازی اجباری در برخی از کشورهای دنیا مانند ایران، دوره ی سربازی اجباری است. این دوره در کره شمالی 11 سال، آذربایجان 1 سال، ارمنستان 2 سال، کره جنوبی 3-1.5 سال و در ترکیه حداقل 1 سال می باشد. کشورهای سوریه، ویتنام، بلاروس، ونزوئلا، بورکینافاسو، ترکمنستان، تاجیکستان، سودان، تونس و مراکش هم دارای سربازی اجباری هستند. .

تصویب خدمت سربازی در ایران

اولین بار در سال 1303، لایحه ی خدمت سربازی اجباری توسط رضاشاه به مجلس شورای ملی چهارم ارائه شد. این لایحه برای برطرف شدن بخشی از نیاز نظامی ایران تقدیم شد. در نهایت، تصویب این لایحه در مجلس پنجم شورای ملی سال 1304 صورت گرفت. این تصمیم برای تقویت وحدت ملی گرفته شد. با تصویب این تصمیم، جوانان از هر گروه و طبقه ای برای انجام خدمت اقدام می کردند. در طول 100 سال، تغییرات زیادی در قوانین خدمت سربازی ایجاد شد. تصویب این لایحه در آن زمان با توجه به وضعیت کشور، یک تصمیم عاقلانه بود. با این حال، برای هر تصمیم و قانونی باید همه جوانب امر را سنجید و نقاط ضعف آن را برطرف نمود.
روش های غیر قانونی برای فرار از انجام خدمت سربازی
خدمت سربازی در ایران، اجباری است و فقط در موارد استثنا، افراد می توانند از انجام آن معاف شوند. کسانی که کارت پایان خدمت یا معافیت از سربازی ندارند، با مشکلات زیادی روبه رو می شوند. امکان استخدام در ادارات دولتی را ندارند و بر اساس عرف جامعه مقدمات ازدواج در این شرایط به سختی فراهم می شود. برخی از افراد برای فرار از انجام خدمت سربازی، به روش های غیر قانونی متوسل می شوند. این راه ها، تبعات بدی برای فرد به دنبال دارند.
جعل اسناد
یکی از روش هایی که مشمولان برای فرار از خدمت نظام وظیفه استفاده می کنند، جعل سند است. برخی از افراد با صدمه زدن به خود تلاش می کنند تا معافیت پزشکی بگیرند. تعدادی هم از روش جعل سند استفاده می کنند. آنها با جعل گواهی معافیت پزشکی می خواهند تا به هدف خود برسند. برخی از مصادیق جعل شامل بازسازی مهر و امضای اشخاص، قلم بردن در مکتوبات به منظور تغییر اعداد، خط زدن، تغییر تاریخ سند، الصاق دو نوشته به هم، ایجاد مکتوبات و اسناد می شوند. افرادی که دست به جعل اسناد می زنند، بر اساس قانون مجازات اسلامی و قانون خدمت نظام وظیفه عمومی مجازات خواهند شد.
مجازات جعل سند برای معافیت از سربازی
افرادی که برای فرار از سربازی اقدام به جعل سند می کنند، در نهایت با مجازات کیفری، حبس، جریمه و یا اضافه خدمت مواجه می شوند. با توجه به قانون خدمت وظیفه عمومی، افرادی که از طریق جعل (شناسنامه، امضا، مهر، کارت پایان خدمت یا معافیت، رشوه، فریب، شهادت دروغ و ...) شرایط معافیت خود یا فرد دیگری را ایجاد کنند، به 5-1 سال حبس تعزیری محکوم خواهند شد.
مجازات جعل کارت پایان خدمت
در مواردی که یکی از کارمندان دولت یا افراد نظامی به فرد کمک کرده باشد، مجازات شدیدتر می گردد. فرد نظامی که شرایط معافیت را برای مشمول فراهم کند و به وسیله ی فرد دیگری برای مشمول، گواهی خلاف واقع صادر نماید، با 5-1 سال حبس و جزای نقدی مواجه می شود. در صورت دریافت رشوه، این مبلغ را باید برگرداند و بر طبق قانون به علت جرم ارتشا، محکوم و مجازات می گردد. اگر پرسنل اداره وظیفه عمومی و ارگان ها و موسسات دولتی و نمایندگان شوراها در این جرایم دخالت داشته باشند و یا رشوه بگیرند، حکم آنها انفصال دائم از خدمت دولتی و 7-3 سال حبس تعزیری می باشد. زمانی که فرد مشمول، امتیازی خلاف واقع کسب کند، به 6 ماه تا 3 سال حبس و پرداخت جزای نقدی محکوم می شود. علاوه بر این باید به خدمت سربازی اعزام گردد.
مجازات جعل مدارک پزشکی پایان خدمت
اگر خود فرد شخصا مرتکب این جرم شده باشد یا به کمک فرد دیگری، سندی را به اسم پزشک جعل نماید، به مدت 6 ماه تا 1 سال حبس می گردد و یا به پرداخت جزای نقدی محکوم می شود. گاهی اوقات افراد، تصدیق نامه ی خلاف واقع پزشک را به ادارات رسمی و مراجع قضایی ارائه می دهند. حکم پزشک متخلف 6 ماه تا 2 سال حبس و پرداخت جزای نقدی است. در صورت دریافت رشوه، باید آن را برگرداند. ضمن اینکه برای جرم ارتشا هم مجازات می شود.
دوره های خدمت سربازی
به طور کلی دوران سربازی به 4 دوره تقسیم می شود. به تمام افرادی که در این دوران مشغول خدمت هستند، سرباز می گویند. طول دوران خدمت سربازی در مجموع این 4 دوره، 30 سال می باشد.
دوره ضرورت سربازی
همان دوره سربازی می باشد که مدت آن 2 سال است. مشمولان 50-18 سال که واجد شرایط هستند باید این دوره را بگذرانند. در ابتدا 2 ماه به صورت آموزشی سپری می کنند و سپس به دوره ضرورت یا همان خدمت سربازی اعزام می شوند. چون گذراندن این دوره اجباری است، با نام دوره ضرورت شناخته می شود. در شرایط خاص مانند خدمت در مناطق بد آب و هوا، مناطق مرزی، مناطق محروم و ... این مدت کاهش پیدا می کند.
نکاتی در مورد دوره ضرورت سربازی

 - بعد از گذراندن دوره آموزشی، سربازان تقسیم بندی و به پادگان های مربوطه اعزام می شوند.

- سربازان نمی توانند در این دوره از تلفن همراه استفاده کنند. اما بر اساس قوانین، می توانند تلفن همراه خود را به صورت قانونی به پادگان ببرند و در مواقع خاص از آن استفاده کنند.

- بعضی از مشمولان باید پس از دوره آموزشی، دوره دیگری به نام دوره کد را بگذرانند. این دوره مخصوص ارتش و نیروی انتظامی است و برای رشته هایی که با نیاز این دو ارگان غیر مرتبط هستند، در نظر گرفته شده اند. به طور کلی، دوره سربازی 24 ماه است که 2 ماه اول، دوره آموزشی و 22 ماه بعد، دوره خدمت در یگان ها می باشد. در مورد ارتش و نیروی انتظامی، دوره ای به نام کد وجود دارد. سربازان در این دوره، آموزش های تخصصی در زمینه سلاح های جنگی و مخابراتی دریافت می کنند.

- بعد از اینکه سربازان، دوره آموزشی را پشت سر می گذارند بر اساس میزان تحصیلات به آنها درجه نظامی اعطا می گردد.

- مشمولانی که شرایط معافیت، کسری خدمت، امریه و ... را داشته باشند، می توانند برای تسهیل دوران سربازی از آن استفاده نمایند. - مشمولان در دوران خدمت سربازی می توانند از انواع مرخصی ها استفاده کنند و در این مدت از پادگان خارج شوند. آنها می توانند برای حضور در کنار خانواده، مرخصی بگیرند.

دوره احتیاط سربازی

مدت این دوره 8 سال است. بعد از دوره ضرورت، سربازان امور نظامی که قوانین و مقررات را یاد گرفته اند، وارد این دوره می شوند. دوره احتیاط برای مواقع جنگ و اضطرار (کمبود نیرو) در نظر گرفته شده است. هدف از تصویب این آیین نامه، استفاده از سربازانی است که دوره ی ضرورت خود را در سال های قبل گذرانده اند. در سال 1359 و در جنگ ایران و عراق، این مورد به اجرا درآمد.
دوره ذخیره اول سربازی
دوره ذخیره اول سربازی، بعد از دوره احتیاط قرار دارد و مدت آن 10 سال است. سربازانی که در این دوره هستند 39-30 سال دارند. این دوره فقط در زمان اضطرار ایجاد می شود که تاکنون اجرایی نشده است.
دوره ذخیره دوم سربازی
این دوره بعد از دوره ذخیره اول قرار دارد و دوره پایانی خدمت سربازی است. مدت دوره 10 سال می باشد و در صورت شرایط بحرانی و خاص اجرا می شود. در این حالت، افرادی که در سنین 49-40 سال قرار دارند، برای خدمت مجدد و دفاع از کشور فرا خوانده می شوند. کسانی که وارد 50 سالگی می شوند، از دوره های خدمت سربازی معاف خواهند شد.
انواع معافیت های خدمت سربازی
مشمولان می توانند در صورت داشتن شرایط، قبل از اعزام برای دریافت معافیت اقدام نمایند معافیت های سربازی شامل معافیت ایثارگری، معافیت موارد خاص، معافیت پزشکی، معافیت تحصیلی، معافیت مربوط به پروژه های کسری خدمت، معافیت تعهد به خدمت برای افراد متقاضی واجد شرایط، معافیت کفالت برای افراد متقاضی واجد شرایط و معافیت بنیاد ملی نخبگان می شوند.
معافیت ایثارگری
مشمولانی که شرایط معافیت سربازی را دارند، می توانند با ارائه ی مدارکی در ارتباط با سابقه ایثارگری، جانبازی و آزادگی والدین خود از این معافیت بهره مند شوند. فرزندان شهدا و جاویدالاثران، فرزندان جانبازان و رزمندگان، فرزند خوانده جانبازان، جانبازان 10% و بالاتر می توانند از این نوع معافیت استفاده کنند. علاوه بر این، یکی از برادران ایثارگران و افرادی که با جانباز 25% و بالاتر ازدواج کرده اند، شامل این قانون می شوند.
معافیت موارد خاص
این نوع معافیت به افرادی تعلق می گیرد که از نظر خانوادگی دارای شرایط خاص و ویژه ای باشند. در صورت داشتن ملاک های کافی برای معافیت، از انجام خدمت معاف می شوند. معافیت بخشیدگی سنی جزء معافیت های موارد خاص است. بر این اساس، افراد با توجه به مدرک و سن مشخص از انجام خدمت سربازی معاف می شوند.
معافیت پزشکی
مشمولان در صورت بیماری و نقص عضو می توانند معافیت پزشکی دائم، موقت یا معاف از رزم دریافت کنند. تشخیص بیماری و شدت آن بر عهده کمیسیون پزشکی سازمان نظام وظیفه می باشد.
معافیت تحصیلی
مشمولانی که تمایل دارند تا ادامه تحصیل دهند، می توانند از طریق معافیت تحصیلی اقدام نمایند. این معافیت برای دانش آموزان و دانشجویان داخل و خارج از کشور فرصتی ایجاد می کند تا بتوانند تحصیلات خود را ادامه دهند.
کسری خدمت
ایثارگران، مشمولان متاهل، سربازان دارای فرزند، مشمولان و سربازان جانباز، بسیج فعال و مشمولانی که در مناطق بد آب و هوا، محروم و مرزی خدمت می کنند، می توانند از این نوع معافیت استفاده کنند.
بنیاد علمی نخبگان
: افرادی که در عضویت این بنیاد هستند می توانند برای دریافت کسری خدمت نخبگی اقدام نمایند. این کسر خدمت برای دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا می باشد
معافیت تعهد به خدمت
متعهدین خدمت، افرادی هستند که در دستگاه های دولتی استخدام می شوند. در صورتی که این افراد، در یکی از ارگان ها و سازمان های دولتی نظامی و غیر نظامی تعهد خدمت داشته باشند، می توانند از این نوع معافیت استفاده کنند. کسانی که دوره ی آموزشی خود را در ستاد نیروهای مسلح می گذرانند، نیز می توانند از این فرصت بهره ببرند.
معافیت کفالت
افرادی می توانند از این نوع معافیت استفاده نمایند که سرپرست خانواده آنها بیمار است یا فوت کرده است. در این شرایط فرد مشمول نمی تواند از خانواده خود دور باشد. آنها می توانند با توجه به شرایط از انواع معافیت کفالت سربازی استفاده نمایند. این نوع معافیت شامل معافیت کفالت پدر مسن یا از کار افتاده، مادر، کفالت خواهر، کفالت برادر کوچکتر از 18 سال یا برادر نیازمند مراقبت و کفالت پدربزرگ یا مادربزرگ می شود.

سوالات متداول

مشمولانی که وضعیت خدمت سربازی خود را مشخص نمی کنند با چه عواقبی روبه رو می شوند؟
این افراد از خدمات اجتماعی مانند استخدام در ارگان های دولتی، داشتن بیمه و ... محروم می شوند
مشمولان مقیم خارج از کشور چطور می توانند برای اعزام به خدمت سربازی اقدام کنند
این افراد باید به نمایندگی دولت جمهوری اسلامی ایران در کشور محل اقامت خود مراجعه نمایند.
آیا امکان تمدید تاریخ اعزام وجود دارد؟
بله. در صورت نیاز به تمدید تاریخ اعزام، ابتدا مشمول باید به یکی از دفاتر پلیس +10 مراجعه کند و در آنجا درخواست تمدید را ثبت نماید. بعد از یک هفته با مراجعه به این مرکز، درخواست خود را پیگیری کند.
آیا امکان مسافرت برای مشمولان وجود دارد؟
مشمولان می توانند در سفرهای علمی، زیارتی، سیاحتی، ورزشی، مطالعاتی، کاری، ماموریتی و سفرهای شرکت در دوره های مشترک حضور پیدا کنند.

نوشتن دیدگاه

ارسال